Opname tips

Live registraties

Er komen nog al eens vragen binnen over hoe men een goede liveregistratie moet opzetten.
Een aantal tips, waarbij we uitgaan van een 'doorsnee' band in een gemiddelde zaal, met separate PA-versterking.

Hoe
Het registreren van een live opname kan op verschillende manieren.
Allereerst zoals het eigenlijk zou moeten, of zoals je het graag zou willen.

Je gaat uit van 2 set-up's die geheel los van elkaar staan. Een uitversterkende (PA) kant, en een registrerende kant.
Dat impliceert dat alle signalen al op het podium in een splitter gaan: de output van bijvoorbeeld de zangmicrofoon wordt zo snel mogelijk middels een soort DI-box in tweeën gedeeld (om signaalverlies te voorkomen).
Eén gaat er naar de PA/monitormixer, en leeft vanaf daar haar eigen leven, de ander gaat naar een (lijn)mixer van de opnameset.
De PA zal z'n gang wel gaan, maar voor de opname zijn een aantal zaken belangrijk.

Wat heb je nodig voor de opname
- Een (lijn)mengtafel met 16 tot 32 kanalen
- Een multitrackrecorder/PC met 4, 8, 16 of 24 sporen (meer is beter in dit geval)
- Compressor-limiters, het liefst 2, of 4 tot 8 stereo-uitvoeringen (meer is beter in dit geval)
- Kwaliteitsmicrofoons (en kabels) voor -in ieder geval- zang/koor, snare/kick en eventuele blazers.
- Een ruimte buiten de zaal waar je enigszins objectief kunt afluisteren (hoofdtelefoon is een begin)
- Twee microfoons om de zaalgeluiden (indien van toepassing) stereo op te vangen
- Extra bekabeling en DI's om alvast de bas, e.gitaar en keyboards 'direct' af te tappen.
Verder is uiteraard een goede voorbereiding noodzakelijk, het plannen van de tracks, en het aanleggen van een ondubbelzinnige, gedetailleerde tracksheet.
Zorg dat je precies weet welke nummers komen, en welke volumes daarbij horen.
Probeer alle instrumenten op één spoor te houden, en wissel zo min mogelijk af. Dat kan later verwarring geven.

Meten is weten
Je komt er niet met een 5 minuten durende soundcheck. Zowel de PA als de opnameset moeten nu eenmaal zorgvuldig afgeregeld worden.
Laat de band tijdens de soundcheck flink te keer gaan, zodat je precies weet wat je kunt verwachten.
Regel eerst je voortrappen voorzichtig in en steek pas daarna de compressors in de insertiepunten.

Balans
Vaak is het handig dat je op het podium een goed evenwicht hebt in het geluid.
Alle instrumenten dienen ongeveer even hard te klinken, en de zang, het koor en eventuele akoestische instrumenten worden graag extreem dichtbij opgenomen (close miking). I.v.m. de overspraak heb je immers geen andere keuze.
Staat de lead/bas gitaar oerend hard en is deze (gedeeltelijk) gericht op de drums, verwonder je dan later niet in de 'apart' klinkende drumtracks, die dan erg naar gitaar zullen klinken.
Concreet houdt zo'n situatie in, dat je later tijdens de eindmix de gitaar alleen maar zachter kunt zetten, als ook de drumtrack zachter gezet wordt.
Het is vanzelfsprekend verstandig de muzikanten uit te leggen, waarom er bepaalde keuzes voor de plaats, en het volume van de instrumenten gemaakt worden.
Als je gitaren en keyboards direct, dus middels een DI registreert, zet ze dan wat zachter op het podium. Zo kunnen ze niet voor overspraak zorgen.

De opname
Je registreert niets anders dan de droge signalen zoals ze van de instrumenten en microfoons afkomen.
Voorzichtig inregelen, en voldoende compressie gebruiken is het credo.
De compressie heeft een beschermende functie, het is immers onmogelijk om 16 tot 24 kanalen voortdurend te monitoren en bij te regelen.
De compressie helpt je dus een beetje om de ergste ellende op te vangen. Gebruik liever wat meer, dan te weinig compressie.
Gebruik laag-af filters (plm. 100 Hz) voor zang, gitaar, keyboard, blazers, overhead drums, etc.).
Alleen de 'spots' van de drums/percussie alsmede de basgitaar gaan 'onversneden' door. Dat laag heb je later hard nodig.
Verder pas je geen toonregeling toe (beter nog, zet die ondingen uit).
Tijdens de later uit te voeren eind-mix is er voldoende gelegenheid de klank te corrigeren.

De low (no) budget live registratie
Eerst even een fabel opruimen. Als je denkt dat je met 2 microfoons en je minidiskrecorder een goede registratie kunt uitvoeren, kom je beslist bedrogen uit. Dream on. In alle gevallen zal er onbalans zijn, een storende akoestiek, en lawaai uit de omgeving.
Een dergelijke opname is wel zeer geschikt om je optreden terug te luisteren. Heel leerzaam.
Ook het opvangen van de masteruitgang van de mengtafel (aansturing van de speakers) leidt tot ontluisterende resultaten.
Er wordt immers een balans gemaakt tussen het podiumgeluid, en het zaalgeluid. Totale, en begrijpelijke onbalans voor de kale zaalmix dus.
De grootste beperking van een stereo-opname ligt in het feit, dat je achteraf niets meer kunt veranderen aan je mix. De verhouding tussen de instrumenten ligt immers vast bij een dergelijke stereo-registratie.
Maar, als de middelen beperkt zijn, moet je improviseren.
Veel PA-tafels zijn tegenwoordig riant uitgerust met opties die eerder alleen op studiotafels te vinden waren.
Een goede tafel heeft ongetwijfeld een DO (direct out) per kanaal. Tap de relevante kanalen af, en voer deze rechtstreeks naar een (gehuurde/geleende) multitrackrecorder.
Je bent nu wel afhankelijk van de mens achter de tafel, maar als deze zijn gains goed bewaakt zul je een aardig signaal ontvangen. Het zou natuurlijk fijn zijn als de PA gebruik maakt van compressors voor bas, zang en kick/snare.
De multitrackregistratie die je op deze wijze overhoudt ga je later in de eindmix tot iets moois kneden.

Eind-mix
De mix-down van een dergelijke mix onderscheidt zich niet van een normale eindmix.
Je komt wat meer (overspraak) problemen tegen, meer ruis en andere storingen (b.v. van de lichtshow). Die dien je elk afzonderlijk op te lossen, uiteraard.
Belangrijk is dat je tijdens deze eindmix de mogelijkheid hebt bepaalde fragmenten over te doen.
Een solo of zangpartij die tijdens de uitvoering hopeloos de mist in ging, kun je opnieuw in de studio inspelen (desnoods op een wat lager tempo ;)
Gebruik hiervoor dezelfde microfoons en probeer -indien nodig- de omstandigheden zo goed mogelijk na te bootsen.
Je moet hierin trouwens niet overdrijven, als je teveel gaat vervangen lijdt uiteindelijk de sfeer en dynamiek van het optreden daaronder. Trek ergens dus een streep.
Succes!