Opname tips

Hogeschoolkunstjes

Het is een bekend gegeven dat tijdens opnames en mix frequenties van instrumenten elkaar ruim overlappen en daardoor vaak negatief beïnvloeden.
Een basgitaar en kick genereren tonen die qua body vrijwel in het zelfde frequentiegebied zitten, zo rond de 100 Hz. Dat kan problematisch zijn, omdat ze daardoor elkaar in de weg kunnen zitten. Beide instrumenten zijn slecht te verstaan op het moment dat ze beide klinken, hun volumes tellen op en je zult ze beide ook nog eens zachter moeten zetten.
Een band kan daar zelf enigszins rekening mee houden door kick en bas op elkaar af te stemmen en een keuze te maken welke van de twee het 'diepst' mag gaat. Een Fender Jazzbas versterkt door grote speakers en een flinke diepe kick hebben een slechte relatie met elkaar. Kies om die reden dan eens een Yamaha actieve bas, waardoor je iets meer voor het midlaag gaat. (Geef ook een paar Db extra mid-laag mee aan de bas om de verstaanbaarheid in de eindmix te garanderen.) Omdat niet iedereen hier rekening mee kan of wil houden zijn er gelukkig ook andere mogelijkheden.
Met behulp van een toonregeling (of beter, een laag-AF filter of high-pass) kun je proberen dergelijke instrumenten 'naast elkaar' te krijgen.
Als je de kick de ruimte geeft tussen de 40 en 100 Hz, en de bas tussen de 80 en 200 Hz zullen ze elkaar minder negatief beïnvloeden. Meer verstaanbaarheid is het gevolg.

Zo niet..
Zo wel..

Vechten
Dit zelfde principe kom je tegen bij de zang versus gitaar, blazers en keyboard. Ze vechten nogal eens om de 1000 Hz. Dat is de plek waar de transiënten van zang, gitaar en blazers zich bevinden. En die transiënten bepalen nou net de verstaanbaarheid. Als al deze instrumenten gelijktijdig klinken kun je een verstaanbare zang wel vergeten. Of je moet de zang 'op' de mix leggen, maar dat is niet altijd even gezellig. Maar ook hier is het mogelijk om bij de gitaren/keyboards/blazers kunstmatig een dipje rond de 1000 Hz te creëren, waardoor de zangpartij hier net even iets meer ruimte krijgt.
Een grafische- of parametrische toonregeling (maar ook software) kan een dergelijk dipje eenvoudig maken. Als je dit combineert met een andere gouden regel, namelijk dat een zangpartij niet 'full range' hoeft te zijn, kan de verstaanbaarheid en transparantie van een mix dramatisch toenemen.
Het inregelen doe je uiteraard pas tijdens de eindmix en 'op je gehoor'. Elke mix is altijd weer anders.

Zo niet..
Zo wel..

Hoeveel voor de zang
Een stevige zangstem, die ook nog eens dicht bij een microfoon zingt (toename lage frequenties door proximity of nabijheidseffect) genereert al snel frequenties tussen de 70 en 13.000 Hz. Als je nu de hierboven beschreven procedure toepast (bij de instrumenten een dipje rond de 1000 Hz creëren) dan kun je tijdens de mixdown, off tape dus, de zangpartij goed toonregelen: kap af bij (onder) de 130 Hz, en geef er een paar Db rond de 1000Hz bij. Een wereld van verschil in verstaanbaarheid. Veel microfoons genereren trouwens spontaan al de extra piek ergens tussen 1000 en 7000 Hz.


De mixdown
Tijdens de eindmix kun je geconfronteerd worden met een bonkerige, en qua volume onevenwichtige zangpartij. Soms te hard, dan weer te zacht. Kan ook voor het koortje gelden. Dit kun je alleen oplossen door een uitgekiende toonregeling in combinatie met compressie.
Ik zou dat als volgt doen. Alle instrumenten gaan door een 2 keer 31 bands toonregeling en ik creëer een dip van zo'n 5 Db tussen de 700 en 1500 Hz. De zang kap ik af onder de 130 Hz en het koor onder de 160 Hz (ik weet het, beestachtig!
Vervolgens de compressor erbij en met threshold -10 Db en ratio 6:1 stabiliseer ik het signaal (soft knee of overeasy aan).
Wedden dat je een betere mix krijgt?
Terzijde: Als je monitorsysteem weinig laag weergeeft of als geheel onder de maat is zal dat betekenen dat je maar moeilijk kunt horen wat er precies gebeurt, vooral in de lage regionen, waar de meeste geluidsproblemen zich manifesteren. Laat staan dat je op een slecht monitorsysteem de correcties goed kunt uitvoeren en taxeren. Toch maar een setje van Genelec, Tannoy, ESI, Mackie, JBL of Yamaha aanschaffen?

Zo niet..
Zo wel..

De som
Als je al deze technieken gelijktijdig toepast kunnen ze elkaar versterken.
Probeer dus
1. een signaal zo veel mogelijk te beperken qua frequenties. Een gewone gitaar (elektrisch, in band) hoeft geen 100-10.000 Hz weer te geven. Probeer eens 250-10.000 Hz. Stemmen hoeven ook niet altijd vanaf 100 Hz; 140 Hz kan ook goed klinken in een volle mix. Hoog-af en laag-af filters zijn ideaal hiervoor.
2. instrumenten 'NAAST' elkaar te krijgen, zonder dat ze elkaar onnodig overlappen met frequenties. Dit speelt vooral bij de lage frequenties, zo tussen de 40 - 500 Hz. Als je dit met toonregeling doet, gebruik dan passieve (alleen verzwakkende) filters. Beter verzwakken, dan versterken.
3. een gaatje te maken voor de zang, zo rond de 1000 Hz. Eenvoudig uit te voeren met (semi)parametrische- of grafische toonregeling.
Onderstaande graphic laat (overdreven) zien hoe het er uit zou kunnen zien.

Zo niet..

Zo wel..

Voorbeeldje van een uitgewogen mix

Voorbereiden
Het spreekt voor zich, dat een goed arrangement ook kan voorkomen dat iedereen gelijktijdig staat te blazen. Vaak zie je dat leadzang en sologitaar elkaar afwisselen en dus zelden gelijktijdig hun werk doen. Maar helaas, veel muzikanten zijn van mening dat hun inbreng van begin tot einde beslist noodzakelijk is. Hun gitaar- en synthpartijen dreunen saaie coupletjes achter elkaar op. En smeren daarmee het geluid volkomen dicht. Elke mogelijke stilte wordt als een natuurlijke vijand gezien en direct aangevallen met een scheurend muziekkanon. Noodzakelijk? Dacht het niet.
Ook hier geldt 'minder is meer', en iedereen die muziek schrijft of uitvoert zou hier eens echt kritisch naar kunnen kijken. Tipje! Tipje2!
Ander voorbeeld. Ook met microfoonplaatsing kun je eenvoudig voorkomen dat je koortje te hard en bonkerig klinkt. Plaats de microfoon niet op 10 cm, maar juist op 100 cm. Minder dynamiek, minder lage frequenties en daardoor een betere verstaanbaarheid. Gemakkelijk toch?