Opname tips

Masteren / Mix down op PC

Een van de zegeningen van de moderne personal computer is het feit dat deze wonderdoos voor zoveel verschillende toepassingen inzetbaar is. Naast de boekhouding, 't surfen en het midiën is de PC ook uitstekend te gebruiken als veelzijdige multi- en masterrecorder.

De ingrediënten.
Een Intel i3 processor met 4 Gig intern geheugen en een harde schijf van 500 GigaByte is een werkbare start. Een moderne geluidskaart, of een echte AD-kaart (M-Audio, Motu, Tascam, RME, Lexicon Core, Midiman, Emagic) maken van de computer een tapeless recorder die bij gebruik van de juiste software werkelijk kan toveren. De software is er in alle soorten en maten, meestal wordt bij de geluidskaart al standaard een WAVE-editor geleverd waarmee eenvoudige bewerkingen zoals knippen en plakken mogelijk wordt.

Wil je meer, dan kan dit uiteraard ook, voor bedragen vanaf zo'n 100,- euro zijn professionele editors te koop (Samplitude, Sound Forge, Nuendo, WaveLab, Cool Edit Pro, of, iets duurder, Logic Pro voor de Mac.) waarmee het geluid op iedere denkbare wijze bewerkt kan worden.
Denk hierbij aan digitale compressie en toonregeling, time-stretching, resampling, looping, etc, etc.



Voordelen
Tijdens het masteren wordt het stereogeluid i.p.v. naar de DAT de PC ingevoerd waar het opgeslagen wordt als een digitale Wave-file (=audiobestand van Windows). Dat doe je het liefst in een hoge resolutie, minstens 96 kHz/24 bit, zodat de dynamiek overeind blijft en er ruimte overblijft voor editing.
De omzetting van analoog naar digitaal wordt verzorgd door een converter (zie 'opname tips/AD-conversie').
De tapeless recorder kent geen bandruis en het editen van de data levert geen (generatie)verlies op omdat het plaats vindt in het digitale domein.
Je kunt inzoomen op de hele song, maar ook op enkele frames ervan, waarbij bewerkingen eveneens binnen hetzelfde kader plaats vinden.
Het verwijderen van de aftikkende drumstokken of het kopiëren van een intro is daarmee een peulenschil geworden.

En altijd is daar ook de 'Undofunctie', onze allerbeste vriend. Die de foutjes doet vergeten door de laatste bewerking(en) ongedaan te maken. Je kunt, als je dat wilt, al je handelingen weer ongedaan maken, waardoor je in feite onbeperkt kunt spelen met de waves.

Maar, enkele nadelen zijn er ook.
Er is dan wel geen bandruis, maar storingen, bijvoorbeeld veroorzaakt door het computersysteem zélf of door een naburig elektrisch apparaat (meestal de koelkast ;) steken op onverwachte momenten de kop op.
Ook kan het gebeuren dat plotseling je pc vastloopt, of dat er onverklaarbare fouten optreden.
Met als gevolg, dat 'n enkele keer de mix opnieuw gemaakt moet worden.
De meeste vastlopers ontstaan op computers die werkelijk vol staan met allerlei software. Videobewerking, zware grafisch applicaties en spelletjes. Dat zijn de computers die 'buggy' zijn. Voor een master-pc zou dus eigenlijk het OS, de wave-software en enkele utility's voldoende moeten zijn (dit heet 'dedicated').

Een gemiddelde song van enige minuten neemt plm. 150 Mb ruimte in beslag, wanneer je uitgaat van een 16 bit stereosignaal dat gesampeld is op 44,1 kHz (CD norm). Werk je met 24 bit / 96 kHz (beter) dan kun je dit gemakkelijk verviervoudigen, maar daar krijg je dan ook een betere resolutie en dynamiek voor terug. En wil je er helemaal een feestje van maken, werk dan met een resolutie van 192 kHz / 24 bits. Kost wat extra schijfruimte (so what) maar je krijgt er maximale headroom en transparantie voor terug. Aan het einde van het proces kun je altijd down-samplen naar de gewenste eindwaarden, vaak 44,1 kHz / 16 bit (CD redbook).

Tijdens het bewerken van een song is het mogelijk andere Wav-bestanden (effecten of stemmen bijvooorbeeld) te mixen met het al bestaande geluid, waardoor in feite weer nieuwe songs ontstaan.
Doordat toonregeling en compressie op digitale wijze plaatsvinden, ontstaan er nieuwe mogelijkheden.

De parametrische toonregeling bijvoorbeeld kan grafisch driedimensionaal worden weergegeven, waardoor heel precies te zien is wat je doet met het geluid. Met compressie- en normalizefuncties kun je de samples bovendien eenvoudig op elke gewenst volume brengen.
Een piek die zich ergens in de song bevindt is zo gevonden en in een handomdraai aangepast op het gewenste niveau.
Echter, een vette sound creëren met een digitale compressor kun je voorlopig wel vergeten, daarvoor zul je nog steeds de analoge compressor moeten gebruiken. Kwestie van tijd trouwens. ;)
Het maken van cross-fades, waarmee je een soepele overgang tussen twee muziekfragmenten beoogt, is zeer eenvoudig en met grote precisie uit te voeren. Het in- en uitfaden van de afzonderlijke samples kan grafisch worden weergeven waardoor je ook kunt zien wat je gaat doen.
Haarscherpe cross-fades zijn het gevolg.
En, het houdt niet op, functies als time-stretch en pitch laten je evenzeer toveren met het geluid.
Time-stretch knipt systematisch kleine aantallen frames weg of berekent er nieuwe bij, waardoor het fragment of de totale song langer of korter gaat duren. Heel handig bij commercials en jingles.
Eveneens is het mogelijk om tijdens de time-stretch -net als bij de analoge recorder- de toonhoogte mee te veranderen.

CD-R
Je ziet, een computermix kan veel bieden omdat functies voorhanden zijn, die een DAT-recorder nu eenmaal niet biedt.
En het leukste is nog wel, dat als je eenmaal klaar bent, de songs zo naar CD-R (of backup harddisk) geschreven kunnen worden!
De CD is een redelijk veilig en praktisch medium, want moderne CDR’s weerstaan probleemloos de tijd (niet onbeperkt overigens) en kunnen in elke huiskamer waar ook ter wereld afgespeeld worden.





Mix down
De eindmix is een van de leukste dingen in het opnameproces. Hier kun je alle creativiteit kwijt.
Het is tevens vakwerk, geloof mij.
Je monitoring, inclusief je afluisterruimte is ongelooflijk belangrijk, en zonder een paar goede oren kom je er ook niet.
Het lijkt eenvoudig, we laten alle sporen aan en schuiven dan nog wat bij. Maar zo werkt het niet.
Je moet eerst beginnen met het in balans brengen van de drums. Af en toe even de instrumenten erbij om te zien wat er overblijft. Dan het koor, de gitaren en eventuele blazers in balans brengen. Hierna de opbouw: drums, bas, gitaren etc.
Als dat in balans is, dan kun je de zang er in zetten. Het juiste volume is essentieel. Zet af en toe de mix even heel zacht en luister wat er overblijft. Dat staat hard.
Wil je een sprankelend voorbeeld? Luister eens naar Anouk, Nobody's wife. Zo moet dat, vakwerk!