Opname tips

CD recording

Je maakt muziek, beschikt over een multimedia-computer en zou graag voor jezelf je laatste demo's op CD zetten.
Wellicht wil je er ook nog een paar versturen aan bekende zaaleigenaars of promobureaus.
Je hebt er zeker geen tweehonderd nodig en ook financieel moet het allemaal binnen de perken blijven.

Hoewel CD-fabrikanten steeds flexibeler inspelen op de wens van studio's en muzikanten om CD's ook in kleine oplages te maken ontstaan ook alternatieven waarbij men de fabrikant even niet meer nodig heeft. Ook niet verkeerd.
Een aardig voorbeeld hiervan is de mogelijkheid zelf CD's of DVD's te maken (in vaktermen: 'branden', want een kleine laser brandt heuse putjes in de disc). Bij het branden kun je zelf het aantal CD's kiezen en bovendien kun je van elke CD afzonderlijk bepalen welke tracks je er op wilt zetten.
Zolang je geen honderden CD's nodig hebt, kun je dit proces heel goed zelf uitvoeren.


Software om ruis, kraak en andere ellende weg te filteren.


Wat heb je nodig
Computerwinkels bieden CD/DVD branders aan die je kunt inbouwen in je PC. In een laptop zit vrijwel altijd al een brander ingebouwd.
Een dergelijke kit bestaat uit een CD/DVD-schrijver zelf (uiterlijk identiek aan een CD-Rom inbouwunit) en de software die nodig is om de CD of DVD te branden.
Dergelijke setjes kosten momenteel gemiddeld 50,- euro.
Deze CD/DVD-schrijver is eigenlijk niets anders dan een CD-Romspeler die voorzien is van de mogelijkheid tot schrijven.
De snelheid van de writer wordt omschreven met 2/2, 16/4 of 48/52, wat slaat op de schrijf- en leessnelheid (de standaard snelheid kent een transfer rate van + 150 Kb/sec = 1x). Behalve audio CD's kun je met deze writers ook CD-Rom's kopiëren of back-up's maken van je harde schijf. Ook het creëren van je eigen video- of foto CD behoort tot de mogelijkheden.
De wat oudere writers zijn zogenaamde 'track at once' schrijvers; ze kunnen slechts track voor track schrijven naar de lege CDR.
De meeste, zo niet alle types (van o.a. Plextor, Yamaha, Philips en Sony) zijn in staat 'Disc At Once' te schrijven, waarbij dus het hele proces ineens afgehandeld wordt.
Uitgangspunt bij het beschrijven van de discs, voor al deze verschillende audio-en dataformaten, vormen de zogenaamde 'gekleurde boeken':
het Red-Book omschrijft bijvoorbeeld de exacte norm voor een standaard audio CD,
het Green-Book de CDI of interactieve CD,
het White-Book de video CD en het
Yellow-Book de standaard CD-Rom.
Het Orange-Book beschrijft eigenlijk twee aparte delen, n.l. ten eerste de norm rondom de CD-MO (magneto optical) en ten tweede de regels voor de CD-R, in feite een zogenaamde WORM (Write Once, Read Many) dus.



Een CD-writer is zo'n worm.
Voordat je een bepaald type CD of DVD gaat branden moet de software eerst weten op welke manier de blanco CD gebruikt gaat worden. Voor CD-Rom (of CD-I, beide XA genaamd), computerdata (ISO) of audio CD (DA) ?
Als je een verkeerde instelling gebruikt om een blanco CD of DVD te branden, overleeft deze het niet (de frisbee).

Hardware
In feite heb je geen zware PC nodig om overweg te kunnen met de enorme datastroom die ontstaat, wanneer je een CD (ruim 600 Mb aan vrije ruimte) wilt branden.
Een Pentium III 200 MHz met 32 Mb intern geheugen is een minimale start.
Hoe zwaarder de computer, des te meer mogelijkheden er ontstaan, maar strikt noodzakelijk is de snelle computer zeker niet.
Wat wel nodig is, is een flinke harde schijf (voorkeur 7200/10.000 tpm) want alle data moet hapklaar en vooral zonder haperen aangeboden worden aan de buffer van de CDwriter. Een interne 500 Gb 7200 tpm kost momenteel slechts 60 Euro.

Als je een complete CD-writerkit koopt is het insteekkaartje dat bij deze writer geleverd wordt, meestal een zogenaamde IDE of SCSI ('skoezie') controller.
Deze controller verzorgt de datastroom tussen writer, CD-Rom en harde schijf.
SCSI is (was) een snelle variant op de vaker gebruikte IDE interface. (Extended)IDE, een opgevoerde IDE-norm, zit tegenwoordig al standaard in de meeste goedkope computers en doet qua snelheid nauwelijks onder voor de eenvoudige SCSI-controllers zoals de veel gebruikte Adaptec 1505 en 2940.
E-IDE haalt makkelijk een data-overdracht van vele Mb's per seconde, ruim voldoende wanneer je de CD op enkele of dubbele snelheid wilt branden.

Daarmee ben je overigens ook klaar, zodat het totaalbedrag ruim onder de 100,- euro kan blijven (ik neem aan dat de multimediacomputer aanwezig is).

Software
Er bestaan verschillende (Windows 98/2000/XP/Vista/Windows 7, Linux of Mac) softwarepaketten die de CD-writer kunnen besturen. Easy CD Creator, WinOnCD en Nero zijn voorbeelden van populaire pakketten.
Deze software maakt op de harde schijf een zogenaamd 'virtueel image' aan, waardoor alvast een beeld ontstaat van de uiteindelijke CD.



Multi
Voordat je kunt werken met de recorder en de software moet je eerst een aantal begrippen kennen.
Multisession bijvoorbeeld, betekent dat een data-CD in aparte sessies (met evenvele lead in/out's) mag worden opgebouwd maar dat er één centrale index is.
Voeg je dus later nog een sessie toe dan moet er eerst 'teruggelezen' worden om het einde van de vorige sessie (lead out) te vinden.
Na het toevoegen van de data wordt een nieuwe index geschreven. (deze truc kost je overigens steeds een kleine 10 Mb)
Multi-volumes bevatten ook aparte tracks met computerdata, maar kennen geen gezamenlijke index.
Met andere woorden, ze staan 'toevallig' op dezelfde CD maar delen geen index.

Audio CD's worden in de regel niet in aparte sessies, maar in één enkele sessie weggeschreven (single sessie).
Na het branden wordt de CD gefixeerd (afgesloten) en is de CD klaar.
Nieuwe DA-files (Digital Audio) kunnen er dan niet meer bij.
Zolang een CD niet 'gefixeerd' is kan hij overigens niet gelezen worden door een andere CDRomspeler.

Blijft over de vraag, hoe je de demo uiteindelijk op de CD krijgt.
Daarvoor gebruik je de aanwezige audiokaart uit je computer.
Naarmate de kwaliteit van deze kaart hoger is zal het uiteindelijke resultaat (veel) beter uitpakken.
De demo wordt dus via de geluidskaart opnieuw gedigitaliseerd en onder Windows als Wav file op je harde schijf geparkeerd.
Denk er aan dat je altijd 16 bit stereo samples gebruikt en een sample rate van 44.1 kHz hanteert.
Er bestaat een scala aan software om deze Wav files nog verder te bewerken (compressie, time stretch, knippen, plakken etc.).
Een beter (en duurder) alternatief is een geluidskaart met een S/P-Dif ingang, waardoor het digitale geluid rechtstreeks naar de harde schijf kan worden getransporteerd.
Dit soort kaarten, zoals RME, en een oudje als de Audio Media III, kosten iets meer, maar zijn goed verkrijgbaar.
Als de files uiteindelijk afgewerkt zijn kun je met behulp van de software een aantal virtuele tracks aanmaken waarop later de audiofiles geplaatst zullen worden.
De software last desgewenst automatisch 2 sec. pauze in. Let er op, dat de omvang van alle Wav files niet groter is dan 800 Mb, want meer kan een audio CD in principe niet herbergen.
Als je alles op orde hebt, geef je het commando 'branden'. Bij een CD-writer die op 52x snelheid werkt duurt dit branden zo'n 3 minuten, waarna het fixeren volgt.
Tijdens het branden mag de computer niet zwaar belast worden door andere programma's of interne controles van het besturingssysteem (defragmentatie).
Dit leidt soms tot een 'buffer underrun', met als gevolg dat de kinderen alweer 'n frisbee erbij hebben.
Maar als alles goed gaat is de CD klaar voor gebruik en kan ze voorzien worden van een -op dezelfde computer te ontwerpen- label (sinds kort zijn hiervoor kant en klare printsetjes te koop).
Ook het ontwerpen van spetterende inlaycards is een leuk werkje dat je gemakkelijk zelf kunt uitvoeren met dtp-pakketten zoals Corel Draw, Publisher, Paintbrush etc.
Vooral het branden van audio is een secuur werkje. Gaat er iets mis dan heeft je CD bijvoorbeeld repeterende tikken, of het geluid vervormt. Lastig om dat voor elke CD te controleren.
Geef na een aantal mislukte pogingen niet op, maar probeer bijvoorbeeld eens een ander merk CDR, of breng de brandsnelheid terug naar 1x.
Vroeg of laat heb je een gouden combinatie van merk en snelheid.